Μεγαλώνουμε μαθαίνοντας ότι πρέπει να βουρτσίζουμε τα δόντια μας πρωί και βράδυ, να τα καθαρίζoυμε με οδοντικό νήμα και να επισκεπτόμαστε συχνά τον οδοντίατρο. Σωστά όλα αυτά αλλά έχουμε ποτέ αναρωτηθεί πόσο ουσιώδης είναι ο ρόλος της διατροφής;
Το στόμα μας αντικατοπτρίζει τη συνολική μας υγεία. Εκεί ξεκινάει η διαδικασία της πέψης και επομένως σηματοδοτεί το εσωτερικό μας μικροβίωμα. Η πεπτική οδός αποτελείται από διάφορα είδη βακτηρίων που μπορούν να εισφέρουν θετικά ή αρνητικά στην υγεία μας. Αν δεν υπάρχει ισορροπία στο μικροβίωμα της στοματικής κοιλότητας θα επηρεαστεί η διάσπαση της τροφής και η χώνεψη. Μακροπρόθεσμα θα δημιουργηθεί φλεγμονή που αν κρατήσει αρκετό χρονικό διάστημα μπορεί να επεκταθεί σε όλο τον οργανισμό. Όταν η υγεία του στόματος υποφέρει γινόμαστε επιρρεπείς σε καρδιακά, νευρολογικά και αναπνευστικά προβλήματα, στο διαβήτη, σε ορμονικές διαταραχές, στον καρκίνο ακόμα και σε ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Ο Weston A. Price ερευνητής και οδοντίατρος του περασμένου αιώνα, ταξίδευε πολύ και μελετούσε τους κατοίκους των διαφόρων περιοχών. Παρατήρησε πως οι διατροφικές συνήθειες της κάθε περιοχής ήταν άμεσα συνδεδεμένες με τη στοματική υγεία της συγκεκριμένης ομάδας. Μία από τις σημαντικότερες παρατηρήσεις του ήταν ότι οι πληθυσμοί που είχαν υιοθετήσει τον καινούριο τρόπο διατροφής δηλ. επεξεργασμένες τροφές, ζάχαρη, αναψυκτικά, τροφές πλούσιες σε άμυλα παρουσίαζαν μεγαλύτερα στοματικά προβλήματα. Αντιθέτως αυτοί που τρέφονταν με φρέσκα τοπικά προϊόντα δηλ. κρέας, ψάρι, αυγά, φρέσκα φρούτα και λαχανικά παρουσίαζαν καλή στοματική υγεία με μικρά προβλήματα στα δόντια. Επίσης είχαν χαμηλό ποσοστό σε χρόνιες ασθένειες όπως διαβήτη, καρδιακά προβλήματα και παχυσαρκία. Όταν ανέλυσε το δείγμα ατόμων με το ψηλότερο ποσοστό τερηδόνας συνεπέρανε ότι αυτά τα άτομα παρουσίαζαν έλλειψη σε λιποδιαλυτά θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνη Α, Ε, D και κάποια που ονόμασαν "ενεργοποιητή Χ" (η σημερινή Κ). Επίσης η διατροφή τους είχε έλλειψη σε μέταλλα όπως ασβέστιο, μαγνήσιο και φώσφορο.
Η δυτικοποιημένη διατροφή είναι πλούσια σε επεξεργασμένες τροφές. Καθημερινά καταναλώνουμε προϊόντα από σιτάρι ή καλαμπόκι σχεδόν σε όλα μας τα γεύματα. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από μια έκρηξη επεξεργασμένων τροφών που είναι εύγευστες ( με την προσθήκη χημικών ουσιών) και οικονομικές (γιατί απέχουν κατά πολύ από την πραγματική τροφή). Το πρόβλημα που παρουσιάζεται σε μια διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε αλεύρι και ζάχαρη είναι ότι όχι μόνο δεν μας παρέχει θρεπτικά συστατικά αλλά απαιτεί πρόσθετα για να μπορέσει να επεξεργαστεί την συγκεκριμένη τροφή. Αυτό μας αφήνει υποσιτισμένους γιατί η διατροφή μας γίνεται όλο και πιο φτωχή σε πρωτεϊνες, φυτικές ίνες και λιπαρές ουσίες που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση υγιών οστών και γενικότερα καλής υγείας.
Όταν παρατηρήσουμε ένα δόντι έχουμε την εντύπωση ότι πρόκειται για κάτι στερεό με αμετάβλητη δομή. Σε αντίθεση με αυτό που νομίζουμε τα δόντια μας είναι ζωντανά και βρίσκονται σε συνεχή διαδικασία αναδιαμόρφωσης. Όπως οι ιστοί του σώματας έτσι και τα δόντια καταρρέουν και αναδομούνται ταυτόχρονα. Όταν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται δεν είναι διαθέσιμα έχουμε αποσύνθεση και ασθένεια των ούλων. Τροφές με πολλά φυτικά οξέα, όξινες, φτωχές σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, ζάχαρη καθώς και κακές συνήθειες στοματικής υγιεινής συμβάλλουν είτε στην αποδόμηση των δοντιών είτε στην αναστολή διαδικασίας αναγέννησης. Όταν η διδικασία αναγέννησης είναι μικρότερη από αυτή της αναδόμησης δημιουργούνται κοιλότητες. Αυτές είναι εστίες μόλυνσης. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι καλός καθαρισμός στη ρίζα του δοντιού αφαιρώντας το μέρος του ιστού που έχει μολυνθεί και μετά γέμισμα μέ κάποιο υλικό (σφράγισμα). Θεωρητικά η διαδικασία γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να απομακρυνθούν όλα τα βακτήρια που μπορεί να προκαλέσουν μόλυνση. Το θέμα είναι ότι το δίκτυο των δοντιών και των ούλων είναι τόσο περίπλοκο ώστε είναι πολύ δύσκολο να εξαλειφθούν πλήρως τα ανεπιθύμητα βακτήρια που έχουν προσβάλλει τον συγκεκριμένο ιστό. Μπορεί ένα δόντι να έχει σφραγιστεί και κάποια βακτήρια που έχουν απομείνει να δημιουργήσουν δευτερογενείς λοιμώξεις.
Με βάση το έργο του Weston A. Price και τις επακόλουθες εξελίξεις στον τομέα της στοματικής υγείας μπορούμε να προστατεύσουμε τα ούλα και τα δόντια μας αν αλλάξουμε τη διατροφή μας και ακολουθήσουμε τα παρακάτω:
1. Να αφαιρέσουμε τις τροφές που μας βλάπτουν. Nα καταναλώνουμε τρόφιμα με θρεπτικά συστατικά που βοηθούν στο μεταβολισμό του ασβεστίου και τη δημιουργία των οστών. Τέτοιες τροφές είναι: ψάρια ανοικτής θαλάσσης, αυγά βιολογικά ή ελευθέρας βοσκής, κρέατα χωρίς ορμόνες και αντιβιοτικά, βούτυρο καθώς επίσης και τα φύκια (nori, kelp, dulse).
2. Nα έχουμε επάρκεια σε βιταμίνη D. Είναι η βιταμίνη που τη συνθέτει ο οργανισμός μας από την έκθεσή του στον ήλιο. Από τις τροφές την παίρνουμε από τα λιπαρά ψάρια όπως σαρδέλες, σκουμπρί κ.α και σε μικρή ποσότητα από τα αυγά. Αν διατροφικά δεν μπορούμε να την κρατήσουμε σε επαρκή επίπεδα καλό είναι νά τη συμπληρώσουμε με βιταμίνη.
3. Να έχουμε διατροφή πλούσια σε βιταμίνη Κ. Δρα σε συνέργεια με τη D για να μπορέσει το ασβέστιο να εισχωρήσει στα κόκκαλα.
4. Να έχουμε μαγνήσιο. Όταν δεν είναι επαρκές το σώμα μας το τραβάει από τα κόκκαλα. Αν αυτό γίνεται κατ΄εξακολούθηση έχουμε απώλεια οστικής μάζας και πόνο στις αρθρώσεις.
5. Η βιταμίνη C σε συνδυασμό με βιοφλαβονοειδή είναι σημαντική για τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και τη διατήρηση μιας υγιούς μικροβιακής ισορροπίας. Επιπλέον, από στοιχεία προκίπτει ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης C δημιουργεί αυξημένες συχνότητες ουλίτιδας, απώλειας οστού καθώς και λομώξεων.
6. Να περιορίσουμε τα φυτικά οξέα. Όλοι οι σπόροι, οι καρποί και τα λαχανικά έχουν φυτικά οξέα για τη δική τους προστασία. Κατά το Weston A. Price θεωρείται ότι εμποδίζουν την απορρόφηση των μετάλλων όπως ασβέστιο, ψευδάργυρο και μαγνήσιο. Μπορούμε να περιορίσουμε τα φυτικά οξέα μουλιάζωντας τους σπόρους και τους καρπούς ή με το να φέρουμε σε κατάσταση βλάστησης.
7. Να είναι η διατροφή μας πλούσια σε ιχνοστοιχεία. Είναι μέταλλα που τα χρειάζεται ο οργανισμός μας σε μικρές ποσότητες αλλά παίζουν σημαντικό ρόλο. Είναι ο σίδηρος, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο, το σεληνιο, το ιώδιο και το χρώμιο. Ο ζωμός που φτιάχνουμε από κόκκαλα είναι πλούσιος από ιχνοστοιχεία και μέταλλα.
8. Να τρώμε λιπαρά ψάρια ανοιχτής θαλάσσης ώστε να παίρνουμε ομέγα3 λιπαρά. Τα καρύδια είναι επίσης καλή πηγή ομέγα3.
Η υγεία του στόματος δεν είναι μόνο ένα λαμπερό χαμόγελο. Είναι ένας προγνωστικός παράγοντας καλής συνολικής υγείας. Οι καθημερινές μας επιλογές όσον αφορά τη διατροφή και τον τρόπο ζωής, κάνουν μεγάλη διαφορά στην υγεία του στόματος.