Εκτιμάται ότι περίπου το 11% του πληθυσμού παγκοσμίως επηρεάζεται από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS). Η Canadian Society of Intestinal Research θεωρεί ότι το 22% του δυτικού πληθυσμού έχει θέματα με το έντερο. Παρόλο που τα στοιχεία δίνουν μεγαλύτερο ποσοστό στις γυναίκες πιστεύεται ότι το ποσοστό των ανδρών βρίσκεται στα ίδια επίπεδα, απλώς εκείνοι δε ζητούν ιατρική βοήθεια (Mercola, 2016).
Ας δούμε τους παράγοντες που επηρεάζουν το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου:
Η ψυχολογική μας κατάσταση. Κλινικές και πειραματικές έρευνες έχουν δείξει ότι ψυχολογικοί παράγοντες επιδρούν στην εντερική ευαισθησία, έκκριση υδροχλωρικού οξέος, κινητικότητα, διαπερατότητα καθώς και τη μειωμένη αναγεννητική ικανότητα του βλεννογόνου του γαστροεντερικού σωλήνα (Qin et al., 2014). To 40-60% των ατόμων που υποφέρουν από IBS υποφέρουν επίσης από μελαγχολία, κατάθλιψη ή αγχος το οποίο σωματοποιούν. Αυτές οι διαταραχές δυσκολεύουν την αντιμετώπιση της ασθένειας (Hopkins, 2013). Οι στρεσογόνοι παράγοντες συνδέονται με την ανοσολογική λειτουργία της βλεννογόνου και του μικροβιώματος. Με την αύξηση της διαπερατότητας του επιθηλίου και την αποδυνάμωση της ποικιλομορφίας και ακεραιότητας του μικροβιώματος, ένα άτομο μπορεί να γίνει επιρρεπές στην ανάπτυξη ευαισθησιών και αλλεργιών σε τρόφιμα που στη συνέχεια θα το οδηγήσουν σε άλλα πιο σοβαρά συμπτώματα του IBS όπως την εντερική φλεγμονή ή ακόμα και άλλες διαταραχές του γαστρεντερικού. Πολλές φορές παρουσιάζονται συγχρόνως προβλήματα IBS και κατάθλιψης (Grover et al., 2011). Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να δούμε αν πηγάζουν από την ίδια ρίζα. Πολλές φορές τους χορηγούνται αντικαταθλιπτικά. Με αυτό τον τρόπο δεν λύνουμε την αιτία του προβλήματος. Έρευνα του Dr. Kelly Brogan (2013) δείχνει ότι η κατάθλιψη είναι πιθανό σύμπτωμα φλεγμονής. Eνεργοποιείται από την απόκριση των Τ-κυττάρων σε περιβαλλοντικά αντιγόνα. Δεδομένου ότι ο βλεννογόνος του εντέρου είναι η πρώτη γραμμή άμυνας προς το εξωτερικό περιβάλλον και ότι το 70% του ανοσοποιητικού μας βρίσκεται εκεί μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις η κατάσταση του εντέρου να είναι η αιτία κατάθλιψης. Ο Dr. Michael Gerson στο βιβλίο “ο δεύτερος εγκέφαλος” μας δείχνει ότι υπάρχει μία ισχυρή σύνδεση μεταξύ του εγκεφάλου και του “εγκεφάλου” του εντέρου. Μας θυμίζει ότι όταν βιώνουμε ένα συναισθηματικό στρες μπορεί να αισθανθούμε ναυτία, στομαχικό ή εντερικό πόνο ακόμα και απώλεια όρεξης. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει μία υποσυνείδητη σχέση επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και του εντέρου που γίνεται μέσω του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ΑΝS), συμπεριλαμβανομένου του υποθαλάμου, του νωτιαίου μυελού, των νευρικών ινών και των υποδοχέων των νεύρων. Η έρευνα υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος και ο γαστρεντερικός σωλήνας ωριμάζουν στο ίδιο μέρος του εμβρύου και ότι αυτός ο δεσμός επικοινωνίας αναπτύσεται κατά την διάρκεια του εμβρυικού σταδίου (Hopkins, 2013).
Aπό διατροφικής πλευράς πολλά είναι τα θρεπτικά συστατικά που μπορούν να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν τον εγκέφαλο και το έντερο.
α. Μελατονίνη. Ο νευροδιαβιβαστής μελατονίνη είναι σημαντικός μεσολαβητής του άξονα εντέρου εγκεφάλου και έχει αποδειχτεί ότι προστατεύει το γαστρεντερικό σωλήνα από το στρες. Επίσης έχει αποδειχτεί ότι ρυθμίζει τη γαστρεντερική κινητικότητα. Μας βοηθάει στον ύπνο και παίζει ουσιαστικό ρόλο στην καλή κατάσταση του εντέρου. Στον εγκέφαλο η μελατονίνη έχει ισχυρή νευροπροστατευτική δράση, ειδικά όταν το οξειδωτικό στρες είναι ψηλό. Η σεροτονίνη είναι πρόδρομος της μελατονίνης.
β. Σεροτονίνη. Είναι και αυτή ένας νευροδιαβιβαστής που παίζει ρόλο στην ενεργοποίηση των νευρικών αντανακλαστικών που σχετίζονται με την εντερική έκκριση, κινητικότητα και αίσθηση. Άτομα με IBS που παρουσίαζαν δυσκοιλιότητα ή διάρροια έδειξαν μείωση της πρόσληψης σεροτονίνης στα επιθηλιακά κύτταρα των εντέρων σε σύγκριση με υγιή άτομα (Mawe et al. 2013). Eπιπλέον, χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο έδειξαν μειωμένη διάθεση (τάση για μελαγχολία) σε ευαίσθητα άτομα (Jenkins et al., 2016). H ανεπάρκεια της σεροτονίνης σε αυτή τη μελέτη προκλήθηκε από μία παρατεταμένη δίαιτα που ήταν ελλιπής σε τρυπτοφάνη.
γ. Τρυπτοφάνη (5-HTP). Eίναι ένα βασικό αμινοξύ που είναι απαραίτητο για την σύνθεση της μελατονίνης και της σεροτονίνης. Εάν τα επίπεδα μελατονίνης και σεροτονίνης είναι χαμηλά η τρυπτοφάνη είναι το καλύτερο θρεπτικό συστατικό. Το κοτόπουλο, η γαλοπούλα, το συκώτι, ο σολομός, το μοσχάρι και από τα λαχανικά, το σπανάκι, το μπρόκολο, το κουνουπίδι και τα σέσκουλα είναι πλούσιες πηγές τρυπτοφάνης.
δ. Παντοθενικό οξύ ή Β5. Θεωρείται η βιταμίνη κατά του στρες. Είναι πρόδρομος της κορτιζόλης και άλλων ορμονών των επινεφριδίων καθώς και της σεροτονίνης. Πλούσιες διατροφικές πηγές είναι τα μανιτάρια ειδικότερα τα shi-itake, τo κουνουπίδι, το κοτόπουλο και η γαλοπούλα.
ε. Ομέγα-3 λιπαρά. Απαραίτητα για τη λειτουργία του εγκεφάλου και των επινεφριδίων. Βοηθούν στην αποκατάσταση φλεγμονής του εντέρου. Πλούσιες πηγές είναι το λάδι από συκώτι μπακαλιάρου, τα αυγά και τα ψάρια (σαρδέλες, κολιός, σκουμπρί, σολομός). ενώ από φυτικές πηγές είναι ο λιναρόσπορος, τα καρύδια, το κουνουπίδι και το λάχανο.
στ. Μαγνήσιο. Είναι ένας πολύ σημαντικός ηλεκτρολύτης που βοηθά την ισορροπία των μετάλλων που χρειάζονται για την παραγωγή HCl. Βοηθά στη χαλάρωση των μυών και των νεύρων. Συνήθως τα άτομα που υποφέρουν από το στρες έχουν χαμηλά επίπεδα μαγνησίου. Οι καλύτερες πηγές είναι το σπανάκι, τα σέσκουλα, οι κολοκυθόσποροι, τα κολοκυθάκια και το μπρόκολο.
ζ. Πρωτείνη. Ο γαστρεντερικός σωλήνας είναι ένας ιστός που αναπαράγεται. Αν δεν έχουμε καλή πέψη συνεπώς και αφομοίωση της πρωτείνης η λειτουργία της αναπαραγωγής μπορεί να εξασθενήσει Τα άτομα με IBS άν δεν αντιμετωπίσουν (διορθώσουν) αλλεργίες/ευαισθησίες διαφόρων τροφών δεν μπορούν να έχουν καλή πέψη συνεπώς και αφομοίωση. ΄Ετσι φαίνεται ότι ο οργανισμός στερείται από επαρκή ποσότητα πρωτεϊνης και οτι βρίσκεται σε μία συνεχή πίεση (στρες) ή παρουσιάζει ελλείψεις στα μέταλλα καθώς χαλάει η ισορροπία τους (Bauman, 2014). H πρωτεϊνη μάς παρέχει τα αμινοξέα και πεπτίδια που χρειάζεται ο οργανισμός μας για την παραγωγή ορμονών, νευροδιαβιβαστών και ενζύμων (συμπεριλαμβανομένων και των πεπτικών) που είναι αναγκαία για την επούλωση του ευερέθιστου εντέρου. Είναι καταπραϋντική και υποστηρικτική για το νευρικό μας συστήμα. Η ζωϊκή πρωτεϊνη είναι σημαντική για την παραγωγή τρυπτοφάνης. Η ημερήσια ποσότητα που είναι καλό να καταναλώνει ένα άτομο διαφέρει ανάλογα με την κατάσταση του οργανισμού, το επίπεδο του στρες, την ασχολία, τη σωματική άσκηση καθώς και την ηλικία. Ποικίλει από 0.8-2γρ ανά κιλό σωματικού βάρους.
Από όλα τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο εγκέφαλος και το έντερο είναι άμεσα συνδεδεμένα. Για ορισμένους το ψυχολογικό στρες μπορεί να είναι η αιτία του IBS ενώ για άλλους η δυσλειτουργία της γαστεντερικής οδού μπορεί να προκαλεί συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. Όλες αυτές οι έρευνες που έγιναν και αυτές που συνεχίζουν να γίνονται μας δείχνουν πόσο σημαντικό είναι να διερευνήσουμε και να λύσουμε ολιστικά το IBS. Σε πολλές περιπτώσεις ψυχολογικοί παράγοντες πρέπει να αντιμετωπιστούν με ολιστικό τρόπο, που περιλαμβάνει τον τρόπο ζωής για την διαχείρηση του στρες και του άγχους καθώς και με σωστή διατροφή για την ενίσχυση και εξισορρόπιση της εντερικής χλωρίδας